دنده ها
دنده ها ۱۲ جفت استخوان هستند که یک جعبه ی محافظتی برای توراکس(قفسه ی سینه) می سازند. دنده ها در خلف با ستون مهره ها مفصل و در قدام به غضروف دنده ای منتهی می شوند.
به عنوان قسمت استخوانی توراکس، دنده ها ارگان های داخلی توراکس را محافظت می کنند. همچنین آن ها در تنفس هم نقش دارند( به هنگام حرکت قفسه ی سینه دنده ها نیز حرکت می کنند).
در این مقاله، نگاهی به استئولوژی و لندمارک های دنده ها خواهیم داشت.
ساختار استخوان ها
دو نوع دنده داریم: معمولی(تیپیک) و غیر معمولی(آتیپیک). دنده های تیپیک یک ساختار عمومی دارند در صورتی که دنده های آتیپیک تفاوت و تنوع هایی در ساختارشان دارند.
دنده های تیپیک
دنده های تیپیک از سر، گردن و تنه تشکیل شده اند.
سر گوه شکل است و دو رویه ی مفصلی دارد که توسط نوک استخوان از همدیگر جدا شده اند. یک رویه(تحتانی) با مهره ی توراسیکی که با آن هم شماره است، مفصل می شود(برای مثال رویه ی تحتانی دنده ی سوم با مهره ی T3 مفصل می شود) و رویه ی دیگر(فوقانی) با مهره ی بالاتر مفصل می شود(برای مثال رویه ی فوقانی دنده ی سوم با مهره ی T2 مفصل می شود).
گردن دنده هیچ برجستگی استخوانی و کارکرد خاصی ندارد و فقط سر را به تنه متصل می کند. در جایی که گردن به تنه می رسد یک توبرکل زمخت با یک رویه ی مفصلی وجود دارد که با زائده ی عرضی مهره ی توراسیک هم شماره مفصل می شود.
تنه مسطح و پیچ خورده است. سطح داخلی تنه شیاری برای عبور ساختار های عروقی و عصبی دارد که این شیار از این ساختار های توراکس محافظت می کند.
دنده های آتیپیک (غیر عادی)
دنده های ۱، ۲، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ را می توان آتیپیک در نظر گرفت زیرا آن های برخی ویژگی هایی دارند که در سایر دنده ها نمی توان یافت.
دنده ی ۱ از سایر دنده ها کوتاه تر و عریض تر است. فقط یک رویه ی مفصلی در سر خود برای مفصل شدن با مهره ی توراسیک هم نام خود دارد. در سطح فوقانی خود دو شیار بزرگ برای شریان و ورید ساب کلاوین دارد.
دنده ی ۲ کم عرض تر و دراز تر از دنده ی ۱ است و دو رویه ی مفصلی در سر خود دارد. در سطح فوقانی خود یک برجستگی دارد که ماهیچه ی سراتوس قدامی به آن متصل می شود.
دنده ی ۱۰ فقط یک رویه دارد(با مهره ی توراسیک هم شماره ی خود مفصل می شود.).
دنده های ۱۱ و ۱۲ گردن ندارند و فقط یک رویه ی مفصلی دارند که برای مفصل شدن با مهره ی توراسیک هم شماره یشان هست.
مفصل شدن
اکثر دنده ها در خلف و قدام مفصل می شوند.
خلفی
تمامی دوازده دنده در خلف با ستون مهره ها مفصل می شوند که هر کدام دو مفصل را تشکیل می دهند:
مفصل کوستوترنسورس – مابین توبرکل دنده و رویه ی دنده ای عرضی مهره ی مربوطه
مفصل کوستوورتبرال – ما بین سر دنده و رویه ی دنده ای فوقانی مهره ی مربوطه و رویه ی دنده ای تحتانی مهره ی بالایی
قدامی
اتصالات قدامی دنده ها با یکدیگر متفاوت است:
دنده های ۱-۷ به صورت مستقل به استرنوم(جناغ) می چسبند.
دنده های ۸-۱۰ به غضروف دنده ای بالایشان متصل می شوند.
دنده های ۱۱-۱۲ اتصالات قدامی ندارند و در عضلات شکمی پایان می یابند. به همین دلیل به آن ها دنده های مواج نیز می گویند.
نکات بالینی
شکستگی دنده ها
در دنده ی اول به خاطر کوتاه و عریض بودن و همچنین محافظت با کلاویکل به ندرت شکستگی دیده می شود. هرچند زمانی که بشکند می تواند به ساختار هایی که از قسمت فوقانی آن عبور می کنند مانند شبکه ی عصبی براکیال و عروق ساب کلاوین، آسیب برساند.
شکستگی دنده ها بیشتر در دنده های میانی رخ می دهد. شکستگی دنده ها عمدتا در اثر آسیب های ضربه ای یا خرد کننده ایجاد می شود.
ضعیف ترین قسمت دنده قسمت قدامی زاویه ی دنده(جایی که قوس دنده شروع می شود)، می باشد. ارگان هایی که به هنگام شکستگی دنده می توانند آسیب ببینند، شامل ریه ها، طحال و دیافراگم هستند. شکستگی دنده های تحتانی می توانند باعث پارگی دیافراگم و هرنی دیافراگمی شوند.
شکستگی دنده بسیار دردناک هستند، زیرا قسمت های شکسته به هنگام تنفس، سرفه، خنده و عطسه حرکت می کنند.
شکستگی چندین دنده می تواند باعث حرکت آزادانه ی قسمت قابل توجهی از دیواره ی قفسه ی سینه شود. قسمت دچار شکستگی دیواره به صورت پارادوکسیکال حرکت می کند(به هنگام دم به طرف داخل حرکت می کند و به هنگام بازدم به طرف خارج) که به این نوع از شکستگی قفسه ی سینه ی شناور می گویند. قفسه ی سینه ی شناور یک حالت فوق العاده دردناک و باعث اختلال در تنفس می شود.
نکات بالینی
در رفتگی دنده
در رفتگی دنده(سندروم دنده ی لغزیده) به جدا شدن غضروف دنده ای از استرنوم(مفصل کوندرواسترنال) یا در رفتگی مفصل های اینترکوندرال می گویند. این ضایعه در ورزش هایی که بدن ورزشکاران با یکدیگر تماس های محکم و زیادی دارد(مانند فوتبال، هاکی و…) شایع تر است. از عوارض آن می توان به آسیب یا فشار به اعصاب، عروق و عضلات منطقه اشاره کرد.
در رفتگی مفصل های اینتر کوندرال معمولا یک طرفه ست و دنده های ۸، ۹ و ۱۰ را درگیر می کند. ضربه ای که قدرت کافی برای ایجاد در رفتگی در این مفاصل را داشته باشد معمولا به ساختار های زیرین(همانند دیافراگم و/یا کبد) نیز آسیب می رساند و باعث درد شدید مخصوصا به هنگام حرکات تنفسی عمیق شود.
در رفتگی یک دفورمیتی(بدشکلی) لامپ مانند در محل وقوع ایجاد می کند(شکل زیر).
جدا شدگی دنده به جدا شدن مفصل کوستوکوندرال بین دنده ها و غضروف دنده ای شان گفته می شود. در جدا شدگی دنده های ۳-۱۰ پارگی پریکوندریوم و پریوستئوم اغلب رخ می دهد.
در نتیجه ی جدا شدگی دنده شاید دنده به بالا حرکت کند و در جلوی دنده ی فوقانی خود قرار بگیرد که باعث درد می شود.
پس در رفتگی دنده یعنی جدا شدن غضروف دنده ای از استرنوم و جدا شدگی دنده یعنی جدا شدن غضروف دنده ای از خود دنده.
البته برای جدا شدگی از عبارت «در رفتگی کوستوکوندرال» نیز می توان استفاده کرد.
نکات بالینی
دنده های اضافی
انسان ها معمولا ۱۲ جفت دنده در هر طرف دارند، ولی در صورتی که دنده های اضافی در گردن یا کمر وجود داشته باشد یا کمتر از این تعداد تشکیل شود، این تعداد تغییر می کند. دنده های گردنی نسبتا شایع هستند(۰٫۵-۲%) و شاید ساختار های عروقی و عصبی دهانه ی توراسیک فوقانی را تحت فشار قرار بدهند. دنده های کمری خیلی شایع نیستند. اهمیت بالینی دنده های اضافی علاوه بر دردی که حین فعالیت ایجاد می کنند، افزایش احتمال خطا به هنگام شناسایی سطوح مهره ای در رادیولوژیست.
اشتراک گذاری این مطلب
برچسب:استخوان های توراکس
4 نظر
سلام .واقعا کمکم کرد خیلی ممنون🌺
فقط اگه عکس هایی از زاویه های مختلف بتونید بگذارید دیگه معرکه میشه.
سلام. خیلی خوشحالیم که مطالب مون براتون مفید واقع شده. تمامی سعی ما بر اینه که از عکس هایی استفاده بشه که همه‌ی مطلب رو پوشش بده. اگر معتقدید که عکسی توانایی کامل رو در پاسخدهی به نیاز هاتون رو نداره لطفاً با بیان دقیق قسمت های مدنظرتون که میخوایین در عکس موجود باشه مارو راهنمایی کنین.
ممنونم عالی بود
🌸💐🌷🌺