دریچه های قلب

ساختار هایی هستند که باعث می شوند جریان خون یک طرفه شود. دریچه ها از بافت پیوندی و اندوکاردیوم (داخلی ترین لایه ی قلب) تشکیل شده اند.

قلب ۴ دریچه دارد که به ۲ گروه تقسیم می شوند:

• دریچه های دهلیزی بطنی (Atrioventricular valves): شامل دریچه ی سه لتی و میترال. این دریچه ها بین دهلیز و بطن قرار گرفته اند.
• دریچه های سمی لونار (Semilunar valves) یا نیمه هلالی: شامل دریچه های پولمونری و آئورتی. این دریچه ها بین بطن و شریان ها قرار گرفته اند و جهت جریان خون خروجی از قلب را تنظیم می کنند.

در این مقاله به آناتومی، ساختار، عملکرد و نکات بالینی دریچه های قلبی خواهیم پرداخت.

دریچه های دهلیزی بطنی

این دریچه ها بین دهلیز و بطن قرار گرفته اند. این دریچه ها به هنگام شروع انقباض بطنی (سیستول) بسته شده و اولین صدای قلبی را تولید می کنند. دو دریچه ی دهلیزی بطنی داریم:

1. دریچه ی سه لتی (Tricuspid valve): بین دهلیز و بطن راست قرار گرفته است. همانطور که از نامش پیداست از ۳ لَت (cusp) قدامی، سپتال و خلفی تشکیل شده و قاعده ی هر لت به یک حلقه فیبروزی که حفره قلبی راست را می پوشاند، متصل شده است.
2. دریچه ی میترال (Mitral valve): بین دهلیز و بطن چپ قرار گرفته است. این دریچه را دریچه ی دو لتی هم می نامند زیرا از ۲ لت قدامی و خلفی تشکیل شده است. همانند دریچه ی سه لتی قاعده ی هر لت به حلقه فیبروزی که حفره ی قلبی چپ را می پوشاند، متصل شده است.

دریچه های میترال و سه لتی توسط اتصالاتی فیبروزی که طناب وتری (chordae tendineae) نامیده می شوند و به انتهای آزاد هر لت متصل هستند، حمایت می شوند. انتهای دیگر طناب های وتری به عضلات پاپیلاری (papillary muscles) که در سطح داخلی بطن ها قرار دارند، متصل است. این عضلات به هنگام سیستول منقبض شده و از پرولاپس دریچه ها به درون دهلیز جلوگیری می کنند.

در مجموع ۵ عضله ی پاپیلاری وجود دارد. ۳ تا از آن ها در بطن راست قرار گرفته و دریچه سه لتی را حمایت می کند و ۲ تای مابقی در بطن چپ دریچه میترال را حمایت می کند.

دریچه ی سمی لونار (نیمه هلالی)

دریچه های سمی لونار بین بطن ها و شریان های خروجی قلب قرار گرفته اند. این دریچه ها در ابتدای استراحت بطنی (دیاستول) بسته شده و صدای دوم قلبی را ایجاد می کنند. دو دریچه ی سمی لونار داریم:

1. دریچه ی پولمونری (Pulmonary valve): بین بطن راست و تنه ی پولمونری (pulmonary trunk) قرار دارد. این دریچه از ۳ لت چپ، راست و قدامی (این نامگذاری بر اساس محل دریچه ها در دوران جنینی قبل از چرخش قلب می باشد).
2. دریچه ی آئورتی (Aortic valve): بین بطن چپ و آئورت صعودی قرار گرفته است. دریچه ی آئورتی از ۳ لت راست، چپ و خلفی تشکیل شده است.

سینوس های آئورتی راست و چپ نشان دهنده ی منشا شریان های کرونری راست و چپ هستند. به هنگام دیاستول وقتی خون پس زده می شود، سینوس های آئورتی را پر کرده و وارد شریان های کرونری می شود تا میوکاردیوم را خونرسانی کند.

دریچه های پولمونری و آئورتی ساختار مشابهی دارند. کناره های لت های هر دو دریچه به دیواره ی شریانی چسبیده اند و سینوس ها را تشکیل می دهند. لبه ی فوقانیِ آزادِ هر لت ضخیم است که به آن لنول (lunule) می گویند و قسمت میانی لبه ی فوقانی آزاد هر لت هم ضخیم است که به آن ندول (nodule) می گویند.

در ابتدای دیاستول بطنی خونی که به طرف قلب باز می گردد باعث پر شدن سینوس ها شده و لت های دریچه ها را به طرف یکدیگر می فشارد. این امر باعث بسته شدن دریچه می شود.