انواع مفصل ها

مفصل به محلی گفته می شود که دو یا چند استخوان بهم می رسند. همه ی مفصل ها حرکت نمی کنند و دسته های مختلفی از مفصل ها بافت های متفاوتی دارند. بافت و ساختار یک مفصل نشان دهنده ی ویژگی های آن مفصل خواهد بود که شامل قابلیت تحرک، استحکام(ثبات) و قدرت است.

مفاصل را به راحتی می توان با توجه به بافت حاضر در آن ها، دسته بندی کرد. با استفاده از این روش ما میتوانیم تمامی انواع مفاصل را به فیبروزی، غضروفی و سینوویال تقسیم کنیم.

انواع مفصل ها را همچنان می توان با توجه به اینکه زیاد حرکت می کنند، کم حرکت می کنند و یا حرکتی ندارند هم تقسیم کرد. در این مقاله دسته بندی ها را با روش اول توضیح خواهیم داد، اما همچنین اشاره هایی خواهیم داشت که متعلق به کدام یک از دسته بندی های حرکتی هم هستند.

مفاصل فیبروزی

یک مفصل فیبروزی جاییست که استخوان های مفصلی به وسیله ی بافت فیبروزی به محکمی به یکدیگر متصل شده اند. انواع مفصل های فیبروزی را می توان به سه دسته ی سوچور ها، گومفوزیس ها و سیندسموزیس ها تقسیم کرد.

سوچور ها

سوچور ها مفاصل غیر قابل حرکت هستند(به آنها سین آرتروزیس نیز می گویند) و فقط بین استخوان های مسطح و بشقاب مانند جمجمه یافت می شوند.

تا حدود ۲۰ سالگی حرکت محدودی در این مفاصل دیده می شود ولی بعد از این سن کاملا ثابت می شوند.

این مفاصل در زایمان از اهمیت بالایی برخوردارند. در حین زایمان این مفاصل به یکدیگر متصل نشده اند که باعث می شوند جمجمه به هنگام عبور از کانال زایمانی تغییر شکل دهد.

 گومفوزیس ها

این نوع از مفاصل نیز غیر قابل حرکت هستند و آن ها را می توان در جایی که دندان ها با سوکت هایشان در مکسیلا(دندان های فوقانی) و مندیبل(دندان های تحتانی) مفصل می شوند، یافت.

بافت فیبروزی که اتصال بین دندان و سوکتش را ایجاد می کند لیگامان پریودنتال نامیده می شود.

سیندسموزیس ها

این نوع از مفاصل کمی تحرک دارند(آمفی آرتروزیس نیز نامید می شوند). ساختار آن ها از استخوان هایی که کنار هم توسط یک غشای بین استخوانی کنار هم قرار گرفته اند، تشکیل شده است. این مفاصل اصلی ترین مفاصلی هستند که در طول استخوان های دراز استحکام ایجاد می کنند و از جدا شدن آن ها جلوگیری می کنند.

مفاصل رادیواولنار میانی و تیبیوفیبولار میانی مثال هایی از مفاصل سیندسموزیس هستند.

غضروفی

در مفاصل غضروفی، استخوان ها توسط غضروف فیبری یا غضروف هیالن به همدیگر متصل شده اند. این دسته خود دارای دو دسته ی اصلی اولیه و ثانویه هست.

غضروف یک ضربه گیر عالیست، چون یک ماده ی ژله ای ضخیم است. این ویژگی(ضربه گیری) در لگن و ستون فقرات بسیار مهم است.

سین کندروزیس ها

این دسته که همچنین به عنوان مفاصل غضروفی اولیه نیز شناخته می شوند، فقط دارای غضروف هیالن هستند. این نوع از مفاصل هم می توانند ثابت(سین آرتروزیس) باشند یا کمی تحرک داشته باشند(آمفی آرتروزیس).

مفصل بین دیافیز و اپی فیز های یک استخوان دراز در حال رشد از نوع سین کندروزیس است. این مفصل موقت است و بعد از مدتی تبدیل به یک استخوان واحد خواهد شد.

سمفیزی

این دسته که همچنین به عنوان مفاصل غضروفی ثانویه نیز شناخته می شوند، هم دارای غضروف فیبری و هم غضروف هیالن هستند. این نوع مفاصل کمی تحرک پذیر(آمفی آرتروزیس) هستند. سمفیز پوبیس مثال خوبی برای  این نوع است.

سینوویال

نوعی مفصل است که در آن فضای مفصلی از مایع مفصلی پر شده است. این مفصل ها کاملا محرک(دیارتوزیس) هستند و اصلی ترین گروه تشکیلی دهنده ی مفاصل بدن هستند. این مفاصل امکان حرکت در دامنه ی زیادی را دارند که با توجه به آرایش و کنار هم قرار گرفتن سطوح، لیگامان های حمایتی و عضلات می توان این دامنه ی حرکتی زیاد را توضیح داد.

مرسوم است که مفاصل سینوویالی را با توجه به حرکت شان تقسیم بندی می کنند.

لولایی

مفاصل لولایی توانایی حرکت فلکشن و اکستنشن را دارد. همانند مفصل آرنج

زینی

سطوح مفصلی مقعر و محدب در مفاصل زینی به یکدیگر می رسند. همانند مفاصل انگشتان پا(متاتارسوفالانژیال)

لغزنده

مفاصل لغزنده توانایی حرکت کشویی و سُر خوردن را دارند. مانند مفصل آکرومیوکلاویکولار

محوری

مفاصل محوری اجازه ی حرکت چرخشی(روتیشن) را می دهد. یک زائده ی استخوانی گرد در داخل یک سوکت استخوانی-لیگامانی قرار میگرد. مثال ها شامل مفصل آتلانتو آکسیال و مفصل پروگزیمال رادیواولنار می شود.

کوندیلوئید

مفاصل کوندیلوئید قابلیت فلکشن، اکستنشن، ابداکشن، اداکشن و سیرکامداکشن را دارد. مانند مفاصل متاکارپوفالانژیال

گوی و کاسه

مفاصل گوی و کاسه توانایی حرکت در چندین محور را دارد. یک سر دایره ای داخل حفره ای جای می گیرد. همانند مفصل گلنوهومرال(شانه)