نخاع گردنی

نخاع گردنی فوقانی ترین قسمت ستون مهره هاست که بین جمجمه و مهره های توراسیک قرار گرفته است.

نخاع گردنی از ۷ مهره ی متمایز تشکیل شده که ۲ تا از آن ها اسم مخصوص خود را دارند:

• اولین مهره ( C1 ) را اطلس هم می نامند.
• دومین مهره ( C2 ) را آکسیس نیز می نامند.

در این مقاله نگاهی به استخوان شناسی مهره های گردنی(ویژگی های خاص، مفصل ها و نکات بالینی) خواهیم داشت.

ویژگی های خاص

مهره های گردنی سه ویژگی خاص دارند که آن ها را از مهره های توراسیک جدا می کند:

• سوراخ نخاعی مثلثی شکل
• زائده ی خاری دو سر
• سوراخ های عرضی: این سوراخ ها که در زوائد عرضی هستند مسیری را برای شریان و ورید مهره ای و اعصاب سمپاتیک ایجاد می کنند.

اطلس و آکسیس علاوه بر ویژگی های گفته شده در فوق ویژگی های دیگری نیز دارند که از سایر مهره های گردنی آن ها را متمایز می کند.

اطلس

اطلس از این لحاظ که تنه ی مهره ای و زائده ی خاری ندارد، با سایر مهره ها متفاوت است. اطلس همچنین یک رویه ی مفصلی در قدام خود دارد که با زائده ی دندانی مفصل می شود.

اطلس همچنین دو توده ی لترال در دو طرف قوس مهره ای خود دارد که به لیگامان عرضی اطلس متصل می شود.

قوس خلفی شیاری برای قرار گیری شریان مهره ای و عصب نخاعی C1 دارد.

آکسیس

آکسیس به راحتی توسط زائده ی دندانی اش (اودونتوئید) که از بخش قدامی مهره ایجاد و به طرف بالا کشیده می شود، قابل تشخیص است.

زائده ی دندانی که با رویه ی مفصلی اطلس، مفصل می شود، در حقیقت مفصل آتلانتو آگزیال مدیال را تشکیل می دهد. این مفصل به سر امکان روتیشن مستقل از تنه را می دهد.

آکسیس همچنین دارای رویه های مفصلی فوقانیست که با رویه های مفصلی تحتانی اطلس، مفصل می شوند تا دو مفصل آتلانتو آگزیال لترال را شکل دهند.

مفاصل

مفاصل مهره های گردنی به دو گروه تقسیم می شوند:

آنهایی که در تمامی مهره های ستون فقرات مشاهده می شوند و آن هایی که منحصر به مهره های گردنی هستند

۱٫آنهایی که در تمامی مهره های ستون فقرات مشاهده می شوند

• بین تنه های مهره ایی: تنه های مهره ای که در مجاورت همدیگر قرار دارند به وسیله ی دیسک هایی که از غضروف فیبری ساخته شده اند، متصل شده اند. این نوع مفصل یک مفصل غضروفیست که به سمفیز مشهور است.
• بین قوس های مهره ای: توسط مفصل شدن زوائد مفصلی فوقانی و تحتانی مهره های مجاور، ایجاد شده است. این نوع مفصل یک مفصل سینوویال است.

۲٫آنهایی که منحصر به مهره های گردنی هستند

مفاصل آتلانتو اکسیپیتال (۳ تا) و آتلانتو آگزیال (۲ تا) منحصر به مهره های گردنی هستند. مفاصل آتلانتو آگزیال توسط مفصل شدن اطلس و آکسیس ایجاد می شوند:

• دو مفصل آتلانتو آگزیال لترال وجود دارد که از مفصل شدن رویه های مفصلی تحتانی توده های لترال C1 و فوقانی C2 ایجاد می شود. این مفصل ها از نوع سینوویال لغزنده هستند.
• دو مفصل آتلانتو اکسیپیتال مدیال که از مفصل شدن زائده ی دندانی C2 با رویه ی مفصلی C1 تشکیل می شود. این مفصل ها از نوع سینوویال محوری هستند.

مفاصل آتلانتو اکسیپیتال از مفصل شدن ستون فقرات با کرانیوم تشکیل می شود. این مفاصل از مفصل شدن رویه های فوقانی توده های لترال اطلس و کوندیل های کف کرانیوم، تشکیل می شوند. این ها مفاصل سینوویال کوندیلوئیدی هستند که به سر امکان فلکشن را می دهند.

لیگامان ها

در مهره های گردنی ۶ لیگامان اصلی وجود دارد. اکثر این لیگامان ها در تمام طول ستون فقرات وجود دارند.

۱٫لیگامان هایی که در تمام طول ستون مهره ها وجود دارند

• لیگامان های طولی قدامی و خلفی: لیگامان های درازی که در تمام طول ستون مهره ها حضور دارند و تنه ی مهره ها دیسک های بین مهره ای را پوشش می دهند.
• لیگامنتوم فلاووم(زرد): لامینا های مهره های مجاور را به یکدیگر متصل می کند.
• لیگامان های اینترا اسپاینوس(بین خاری): زوائد خاری مهره های مجاور را به همدیگر متصل می کنند.

۲٫لیگامان هایی که منحصر به مهره های گردنی هستند

• لیگامان پس گردنی: امتدادی از لیگامان سوپرا اسپاینوس(فوق خاری) که به نوک زوائد خاری مهره های C1 تا C7 چسبیده و محل اتصال پروگزیمال عضلات تراپزیوس و رومبوئید می باشد.
• لیگامان عرضی اطلس: توده های خارجی اطلس را به یکدیگر می چسباند و باعث می شود زائده ی دندانی در جایش بنشیند.

توجه: بعضی از منابع لیگامان بین خاری را قسمتی از لیگامان پس گردنی در نظر می گیرند.

روابط آناتومیکی

سوراخ های عرضی مهره های گردنی مسیری را برای عبور شریان و ورید مهره ای و همچنین شبکه ی اعصاب سمپاتیک ایجاد می کند. ۲ مهره از این امر مستثنی هستند:

• C7: در این مهره شریان مهره ای به جای عبور از داخل سوراخ عرضی از کنار مهره عبور می کند ولی ورید و اعصاب همچنان از داخل سوراخ عرضی عبور می کنند.
• اطلس: شریان مهره ای به جای سوراخ عرضی از داخل شیار مختص خودش عبور می کند.

اعصاب اسپاینال دقیقا مرتبط به مهره های گردنی هستند. آن ها از مهره ی مربوط به خود و از سوراخ بین مهره ای که توسط مفاصل زوائد مفصلی ساخته شده اند، خارج می شوند. باز هم C7 استثناست. مهره ی C7 یک جفت عصب دارد که از بالایش خارج می شوند (اعصاب C7) و یک جفت که از زیرش خارج می شوند(C8). برای همین ۸ جفت عصب نخاعی با ۷ مهره ی گردنی داریم که بعضا گیج کننده است.